Sonbaharda tezgahlara sağlıklı beslenme açısından da bakalım.
Sonbahar, kışa doğru giden bir geçiş mevsimidir, biraz yazdan kalan günler biraz da daha serin serin esen rüzgârlı günleri iç içe yaşarız. Okullar açılır, yazlıkçılar, tatilciler, şehre döner. Sonbahar, sarıdan kızıla doğru değişen bir renk cümbüşüdür, sararan yapraklarla doğanın hızla renk değiştirdiği aylardayız. Bu değişim manav tezgâhlarına nasıl yansıyor bakalım mı?
Tezgâhlar, sonbahara özgü lezzet ve renkleriyle dolmaya başladı; lahanalar, karnabaharlar, pazılar, pancarlar, elmalar, portakallar, mandalinalar, muzlar, kırmızıturplar, pırasalar, upuzun yeşil sapları ile kerevizler tezgâhlarda yeni yeni yerini buluyor. Hele hele meyveler, mandalina, portakal, greyfurt, nefis mis kokulu ayvalar, narlar…
Bu mevsime özgü meyve ve sebzelerin; antioksidan özellikleri fazladır. Bünyelerinde çokça fitokimyasallar, A ve C vitaminleri, beta karoten, folik asit, potasyum bulunur.
Sonbaharın Turuncu, Sarı Meyve Ve Sebzeleri
Beslenmede turuncu renk bağışıklık sisteminin güçlü olmasında önemli bir rolü olan beta-karotenlerin varlığına işaret eder. Beta-karoten, A vitamininin öncül maddesidir. Karaciğerde depolanır ve ihtiyaç duyulduğu zaman A vitaminine dönüşür. A vitamini vücudun normal büyümesi ve gelişimi, bağışıklık sistemi, sağlıklı cilt, kalp, görme fonksiyonları, bazı kanser hastalıklarının riskini düşürmede rol alır.
Turuncu meyve ve sebzelerde bulunan bir başka güçlü antioksidan da C vitaminidir ve bağışıklık sistemi için hayati önem taşır.
Turuncu gıdaların bünyesindeki C vitamini, bağışıklık sistemini güçlendirir, kardiyovasküler hastalıklara karşı korur ve ciltteki kollajenin yeniden oluşmasına yardımcı olur.
Eğer daha fazla enerji veya kendimi daha rahat hissetmek istiyorum diyorsanız, turuncu renkli meyve ve sebzeler, ruh halinizi aydınlatmanın yanı sıra sağlığınıza da canlılık katacaktır.
Havuç
Havuç, mükemmel bir beta-karoten kaynağıdır. Turuncu renkli bu sebzeyi çiğ, atıştırmalık olarak tüketebilirsiniz; suyunu içebilirsiniz. Salatalara, çorbalara, sebze yemeklerine katabilir ve garnitür olarak da tüketebilirsiniz.
Bir öneri: Havucu çiğ yemek yerine; beta karotenin vücutta daha fazla kullanılması için hafifçe pişirirseniz, daha yararlı olur.
Balkabağı
Sonbaharın revaçta olan bu sebzesini, kabak tatlısı, balkabaklı turta gibi tatlılarda kullanabileceğiniz gibi; kabak çorbası, kabaklı börek ve hatta kabaklı makarna da dâhil olmak üzere, farklı şekillerde kullanabilirsiniz. Kış kabağı, beta-karotenin yanı sıra potasyum da içerir. Potasyum, turuncu meyve ve sebzeler de dâhil olmak üzere, meyve ve sebzelerde çokça bulunan bir mineraldir.
Turunçgiller: Portakal, mandalina, greyfurt ve limon
Turunçgiller, turuncu renge vurgu yaparak; adını bu renge verir. Taze meyve olarak tüketilen turunçgillerin başında portakal ve mandalina gelir. Limon, ekşi tadından ötürü taze meyve gibi yenmez, çoğunlukla yiyeceklere sıkarız. Greyfurtun ise daha çok suyu içeriz.
Türkiye’de en çok Akdeniz Bölgesi’nde yetişen ve kış günlerinde bol miktarda tüketilen vitamin zengini turunçgiller; içerdiği C vitamini sayesinde soğuk günlerde bizi hastalıklardan korur. Ayrıca, limon, portakal, greyfurt gibi meyveler; C vitamini ve kanseri önleyici özelliği bulunan flavonoid yönünden çok zengindir. Bu antioksidan madde sayesinde, atardamarlar ve kalbin zarar görmesi önlenmektedir.
C vitamini kaynağı olarak tanıdığımız bu meyveler; aslında posası ile tüketildiğinde, insan sağlığına C vitamini kadar faydalı başka besin öğelerini de sunar. Pektin, kolesterol kontrolü ve kan şekerinin dengelenmesinde çok faydaları olan bir liftir. Kabuğun alt kısmındaki beyaz renkli liflerde bulunan heseperidin ise, antioksidan özelliği taşır. Onun için meyveleri yemek, suyunu içmekten daha faydalıdır.
Ayva
‘Kışın habercisi’ olarak bilinen ayvanın kalp, akciğer, boğaz, mide, böbrek, göz, bağırsak, ağız rahatsızlıkları ve adet kanamalarına oldukça faydalı olduğu biliriz Ayva, hem çiğnenmesi hem de boğazdan geçmesi zor olan bir meyve. “Ayvayı yemek” deyimi argoda her ne kadar olumsuz anlamda kullansanız da; ayva, gerçek hayatta oldukça faydalı bir meyvedir. Ayvanın bollaştığı yıllarda ise kışın daha zorlu geçeceği yaygındır.
Karbonhidrat, kalsiyum, demir, fosfor, potasyum, sodyum ve C vitamini içermesinin yanı sıra; şeker içeriğinin düşük olması nedeniyle, şeker hastaları tarafından da rahatlıkla tüketilmektedir. Genellikle tatlısı, kompostosu, jölesi ve reçeli yapılmaktadır. Ayvanın içindeki pektinin jelimsi kıvam verdiği bu jöle kahvaltıda reçel veya marmelat gibi kullanabilirsiniz. Ayva jölesini diyete uygun tarzda hazırlayabilirsiniz.
Hazırlayan
