Patlıcan; Asya, Orta Doğu ve Akdeniz mutfağında çok popüler olan mor-mavi renkli sebzedir. Patlıcan, domates, biber gibi aynı aileden, meyvesi yenen sebzeler grubundandır. Soğuk havayı sevmeyen sıcak iklim bitkisidir.
Olgunlaşmamış yarısı ham, uçları yeşil kalmış patlıcanlarda, solanin denilen zehirleme özelliği olan madde daha fazla bulunur, yiyeceğimiz patlıcanlar tam olgunlaşmış olmalıdır, patlıcan pişirildiğinde bu madde parçalanarak yok olur, onun için patlıcanları çiğ olarak yenmez, mutlaka pişirilmesi gerekir.
Patlıcan yüksek su içeriği, lifli dokusu, düşük kalorisi ve az olan yağ oranı ile kilo vermeye yardımcı olur. A,C,B vitaminleri ile kalsiyum, potasyum, sodyum, fosfor, demir minerallerini ile saponin adıyla bilinen bir fitokimyasal maddeyi içerir. Saponin, alerjilere ve iltihaplanmalara karşı vücudu korur. Ayrıca, kandaki kolesterol oranının düşmesine de yardımcı olur. Yüksek oranda lif içeriğiyle bağırsakları yumuşatıcı etkiye sahiptir. Düşük kalorisiyle diyabet beslenmesine uygundur; diyabet veya insülin direnci olanlar için patlıcan rahatlıkla önerilmektedir. Lif içeriğiyle uzun süre tok tutarak, kan şekerinin dengede kalmasını sağlar. Kan basıncını düzenleyici, ödem ve idrar söktürücü özelliğiyle patlıcan, selüliti olanlar için de uygun bir besindir.
Gelin patlıcanı kızartmayalım da, közleyelim, fırında ya da ızgarada pişirelim, zeytinyağlı yemeğini yapalım…
Patlıcanla yapılan yemekler, Türk mutfağında hiçbir yerde görmediğiniz kadar zengin çeşitliliğe sahiptir. Gelin saymaya, karnıyarıkla başlayalım. Patlıcanlı tarifler dolmadan salataya, musakkadan silkmeye, imam bayıldıdan, kebaba uzanır durur. İsimleri de efsane gibidir; Hünkar beğendidir, Ali Naziktir, İmam Bayıldıdır, Baba Ganuştur, Şakşukadır. Salatası, mezeleri, böreği hangi birini saymalı bilmem ki…
AKLINIZDA BULUNSUN; Patlıcanlar pişmeden önce acı suyunu salsın diye bir süre tuzlu suda bekletin. Kabukları alaca soyun.
Patlıcan ve Nikotin Gerçeği
Araştırmalar sonucunda patlıcanın içinde nikotin benzeri bir moleküler yapıya sahip olduğu, ancak nikotinle aynı şey olmadığını sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca, bu nikotin gibi bağımlılık yapmadığından sağlığınıza zarar vermez.
Patlıcan Seçerken Taze ve Olgun Olmasına Dikkat Ediniz
Taze patlıcanı seçebilmek için renginin tam olarak parlak mor olması gerekmektedir. Olgunluğu anlamak için ise parmağınızla bastırmanız gerekir.
Tüketirken kimler dikkatli olmalıdır?
Böbrek veya safra kesesi sorunları olanlar, patlıcan “oksalat” içerdiğinden miktarına çok dikkat ederek tüketmelidir. Alerjik reaksiyonlara da sebep olur; bazıları patlıcan yedikten sonra damağındaki kaşıntılardan yakınmaktadır.
Türk Mutfağındaki Patlıcanlı Yemekleri Diyete Uygun Nasıl Pişirmeliyiz?
Türk mutfağında kıymalı harç kullanılarak yapılan musakka ve oturtmalarda da sebzeler önce kızartılır. Kızartmalar da, patlıcan, doğrudan veya una, yumurtaya bulanıp bol kızartılmasıyla hazırlanır, tereyağ, un, salça ile kavrulur ya da yine kızdırılmış yağ ve kırmızı biberli sosla servis yapılır. Sebzelerin kızartılması enerji değerinin artmasına sebep olur, yağın tekrar tekrar kullanılması ile oluşan trans yağlar sağlığımız için en tehlikeli olandır, yine kavurma işlemi ile yağın yanmasına , kanserojen maddelerin oluşumuna neden olacağından sakıncalıdır. Kızartmaları, soğanı ve sebzeleri yağ ile kavurmanızı önermiyoruz.
“Sağlıklı Olarak Pişirilemez mi?” Sorusuna Yanıt Arıyorsanız...
Denemelisiniz; hem lezzeti hem sağlığı buluşturabilirsiniz.Yağda kızartmak yerine,ızgara da domates, kabak, patlıcan, havuç, mantar, biber gibi sebzelerinizi pişirebilirsiniz. Soğanları çiğden koymalı yağ ile kavurmamalısınız. Sebzeleri sotelerken yağ yerine çok az domates suyu ekleyebilir bunu sarımsak, baharatlar ve aromalı otlarla tatlandırabilirsiniz. Közlediğiniz patlıcanlara, piştikten sonra üzerine sızma zeytinyağı ilave edebilirsiniz. Böylelikle yağ ile midenizi geç terkedecek, daha uzun süre tok olmanızı sağlamanın yanı sıra içeriğindeki vitaminlerin de daha iyi emilmesini sağlayacaktır. Patlıcanın yanına domates,sarımsak ve yoğurt çok yakışır. Bir de, tahini önerebilirim; patlıcanla uyumu mükemmel oluyor. 000Tahinin kalorisi ve yağ oranı yüksek; ölçünüz 1 çorba kaşığını geçmemeli, limon ile inceltebilir, miktarını çoğaltabilirsiniz. Ayrıca, çok iyi bitkisel protein kaynağıdır.
Bir Tarif Ekledik:
ŞAKŞUKA
“Diyette kızartma yenmez, şakşuka nasıl yiyeceğiz?” diyenler için işte size yağsız ve sağlıklı bir şaksuka tarifi: Şakşukaya koyduğumuz malzemeleri hafif yağlı bir sos ile fırında pişiriyoruz.
Malzemelerimiz
- 2 küçük patlıcan,
- 2 küçük kabak,
- 6-7 tane sivri biber,
- 2 diş sarımsak, kekik,
- 2 kaşık zeytinyağı,
- 4 domates,
- Tuz,
- Kırmızı biber
Sebzeleri, kabağı soyup, biberlerle beraber küp küp doğrayalım. Patlıcanı da pijamalı soyalım ve benzer şekilde doğrayalım. Su dolu derin bir kapta tuzunu da ekleyerek biraz bekletelim. Sonra suyunu iyice süzdürüp, fırının ızgarasına, yağlı kağıt koyduğunuz tepsinin içine koyup, hafifçe tuzlayıp, kekik, biber serpip, zeytinyağını da fırça yardımı ile sebzelerin üzerine sürelim. Sebzeler fırında kızara dursun, bir tencerede rendelediğiniz domatesleri sarımsak ile pişirip hafif suyunu çektiriyoruz dilerseniz biraz sirke de ilave edebilirsiniz. Fırınlanan sebzeleri servis tabağına alıp domates sosunu üstüne döküyoruz, üzerine yoğurt koyabilirsiniz.Farklı sunum istiyorsanız,bu malzemeleri fırınladığınız bir dolmalık biberin içine koyup üzerine domates sos ve yoğurdunuzu koyup şık bir sunum yapabilirsiniz.
Hazırlayan
Banu Kazanç
Beslenme ve Diyet Uzmanı
Mayıs 2016
