UNUTKANLIK
Beyin mükemmel bir yönetici, vücudumuzdaki sinir iletilerinin bir hücreden diğerine taşınmasını yönetiyor. Bunu yaparken sinirsel iletici denilen kimyasal maddeler salgılıyor ve tüm mesajları bu kimyasal maddeler aracılığıyla ilgili hücrelere gönderiyor.
Ne var ki bu önemli görevi yapması için beynin besinlere gereksinimi var. Unutkanlık beslenme ile büyük oranda ilişkilidir. Çünkü damar sağlığı unutkanlıkta büyük rol oynar. Unutkanlığı engelleyebilmek için bireyin damar sağlığına uygun besin stratejisini oluşturması gerekmektedir. Kalp ve damar sağlığı için olumlu adımlar unutkanlık konusunda da mutlaka faydalıdır. Örneğin yüksek kolesterol içeren besinleri almamak, düzenli egzersiz yapmak, sigarayı bırakmak, sebze ve meyveye dayalı bir besin stratejisi geliştirmek bunlarda yalnızca birkaçı.
Beslenmemizde neye dikkat edelim?
Beynin performansı söz konusu olunca en önemli öğün kahvaltı olmalı. Nitekim Ergün düzenli olarak kahvaltı yapan kişilerin diğerlerine oranla daha başarılı ve verimli oluyorlar. Kahvaltı alışkanlığı olmayan kişilerde kolay konsantre olamıyorlar. Yalnızca kahve içmek uykuyu açsa bile vücuda enerji ve besin öğesi sağlanmıyor. Üstelik kahve, daha sonra alınan bazı besinlerin vücutta kullanımına engel oluyor. Böylece kişi bir süre sonra kendini yorgun hissetmeye başlıyor Yoğun bir güne başlarken; peynir, süt, yumurta gibi protein içeren besinlerden oluşan bir kahvaltı, şekerli çay ve simitten oluşan bir kahvaltıya kıyasla daha iyi sonuç alınmasını sağlıyor.
Diğer öğünlerde yenen bazı gıdaların da beyin üzerinde etkisi var.
Proteinli gıdalarda bulunan bir amino grup asit (tirozin) hızlı düşünme, enerjik olma ve isteklendirme gibi katkılarla daha verimli çalışmamızı sağlıyor.
Karbonhidratlı besinler, beynin enerji kaynağı olan glikozu temin ediyor
Bunun yanı sıra pek çok vitamin ve mineraller beynin normal gelişimi ve çalışması için gerekli.
Unutkanlığı yenmek ve belleği güçlendirmek için beynin asıl yakıt maddesi olan tabii glikozun yanı sıra bol mikratda lif ve B karmaşık vitaminleri, flavinoid ve antioksidanlarda almak gerekir.
Sakinleştirici ilaçlar ve ağrı kesiciler bellek gücünü azaltabilir. Alerji giderici ilaçlar dikkat yoğunlaşmasını engelleyebilir. Dikkati zayıflatan ve konsantrasyonu azaltan uykusuzluk, stres, yorgunluk, sigara, alkol, kahve, işlenmiş rafine gıdalardan ve az oksijenli az ortamlardan da uzaklaşmak gerekir.
Unutkanlığı önleyen besinler
Beynin sürekli aktif olması, dikkat ve yoğunlaşma açısından zengin olması yediğimiz yiyeceklere bağlı.
Kısaca özetlemek gerekirse protein, karbonhidrat, vitamin ve minerallerden oluşan bir beslenme programı ile beynin performansını artırmak mümkün. Balık, yeşil yapraklı sebzeler, lahanagiller ve tahıl içerikli bir diyetle günümüzde hayli yaygınlaşan unutkanlık sorununu çözebilirsiniz. Kuru üzüm, kuru kayısı, kırmızıbiber, çilek, portakal, ceviz, fındık gibi gıdalarla da bellek güçlendirilebilir.
Alzheimer vakalarının son yıllarda giderek artması nedeniyle yapılan araştırmalarda, kolin adlı maddenin hafıza depolanmasında önemli rol oynadığı, eksikliğinde ise unutkanlığın devreye girdiği konusunda çalışmalar yapılıyor. Öğrenme yeteneğini geliştiren ve hafıza için hayati önem taşıyan kolin maddesi doğada en çok anne sütünde bulunuyor.
Bu hastalarda kolin açısından zengin olan yeşil yapraklı sebzeler, soya fasulyesi, yumurta sarısı, lahanagiller özellikle de karnabahar ve sakatatlarda bulunan kesitinin hafıza kaybında düzelme de etkili olduğunu gösteren çalışmalar mevcut.
Sağlıklı beslenmenin yanı sıra sabah ve akşam 30’ar dakikalık yürüyüş yapmak çok faydalı. Ayrıca beynimizin de yeterli oranda oksijen alması için egzersize ihtiyacı var. Bu nedenle bol bol bulmaca çözün. Beyin jimnastiği dikkatinizi geliştirip hafızanızı güçlendirecektir.
KISACA TOPARLAMAK GEREKİRSE;
Beyin gücünü artırmak için tavsiye edilenler
Yumurta, Yağlı balık (som, sardalye, uskumru, ringa, vb.) yüksek oranda -devasa–3 yağı olarak bilinen- EFA’ ya sahiptir. Yukarıda da açıklandığı gibi, bu yağ beyindeki sinir hücreleri için çok önemlidir. Öğrenme gücünü ve bellek fonksiyonlarını geliştirir. Sardalyenin diğer bir faydası, bellek için gerekli olan kolin içermesidir.
Soya proteini, mükemmel bir protein kaynağı olup takviye, sıvı veya toz halinde bulunur. Tabii haliyle bulunan soya (soya sütü) sözlü ve sözsüz belleği geliştirir.
Otlar da bu arada bellek geliştirmede etkili olabiliyor.
Gingko bil oba Doğu kültüründe binlerce yıldır kullanılan, çok bilinen bellek kuvvetlendirme bitkisidir. Kan damarlarını genişletmek yoluyla dokulara giden oksijeni arttırarak, beynin oksijenlenmesini artırır. Bitkinin olumlu sonuçlarını görmek için birkaç hafta kullanmak gerekir. Bu bitki aynı zamanda beyin hücrelerine zarar verecek radikalleri de elimine eder.
Yeşil çay
Yeşil ve siyah çayın akıl fonksiyonlarının ve belleğin hasar gördüğü Alzheimer gibi hastalıklarda faydasının olduğu son çalışmalarla anlaşılmıştır. İki cins çay da hastalıklarla birçok yönden mücadele eder. Ama en önemlisi asetilkolin’in (bellek için gerekli kimyasal madde, beyin kimyasalı) yok olmasını engellemeleridir. Yeşil çay bu konuda bir adım önde olup, etkisi bir hafta sürmekte, siyah çayın etkisi ise bir gün sürmektedir.Biberiye, Adaçayı gibi bitkiler de belleği güçlendirir ve beyin yorgunluğunu azaltır.
B vitamini
Sağlıklı ve dengeli beslenme vücut için gerekli bütün vitaminleri sağlasa da, belleğin güçlenmesi için fazladan B vitamini (B1, B2, B6 ve özellikle B12) kullanmak gerekli olabilir. Özellikle stresli (fiziksel veya ruhsal) zamanlarda vücuttaki B vitamininin oldukça azaldığı unutulmamalıdır, hatta gerekirse B grubu vitamini destekleyici unsur olarak alınmalıdır. B vitamini eksikliği asetilkolin’in beyindeki fonksiyonlarını yerine getirmesini engeller. B vitamini aynı zamanda beyne oksijen taşır ve radikalleri yok eder. Bu da belleği ve duyuları ayrıca güçlendirir. B vitamini açısından yüksek besinler (avokado, mango, muz, lahana, karaciğer, yumurta, enginar, soya fasulyesi, yeşil fasulye, buğday, çavdar vs.) tüketilir.
Flit asit:
Folk asit beynin gıdası olarak adlandırılan bir vitamindir-hafızayı ve zihni güçlendirici özelliktedir. Folk asit en fazla yapraklı yeşil sebzeler, bira mayası, karaciğer, böbrek, yumurta, zarı alınmamış tahıllar, ceviz, badem, fındık, fıstık, mercimek, ıspanak, yonca, mavi-yeşil alg, maydanoz, nane, kuru fasulye (baklagiller) ve tohumlu gıdalarda bulunur.
OMega–3:
Beynin yaklaşık %60’ı yağdan oluşmakta ve işini etkili şekilde yapabilmesi için devasa–3 desteğine ihtiyaç duymaktadır. omega-3 Ceviz, fındık, soya fasulyesi, kanola bitkisi ve yeşil sebzelerin yanı sıra balık yağı ve soğuk su balıklarında bulunur.
omega-6 ayçiçeği, pamuk, mısır ve tahıl ürünlerinde bulunan
Kalsiyum, magnezyum ve çinko:
Kalsiyum,magnezyum,demir,çinko,iyot,mangan,fosfor ve kobalt gibi mineraller içeren yiyecekler tercih edilmelidir. Dolayısıyla soğan, sarımsak, enginar, lahana, tere, ıspanak, kayısı, üzüm, badem, yulaf, portakal, elma, armut, erik, soya tercih edilen besinler arsında olmalıdır.
Demir oksijenin beyne ulaşmasına yardımcı olur. Bu nedenle ortaya çıkan oksijen eksikliği beyin hücrelerinin çalışmasını olumsuz etkiler. Demir eksikliği varsa, ilaç formunda demir takviyesi yapılabilir ve/veya demir içeriği yüksek yiyecekler kullanılır (ceviz, fındık, fıstık, ahududu, kuşburnu, dana eti).
Su:
Yetişkin birinin günde 1,5 ltd. su içmesi gerekiyor. Yeterli miktarda sıvı yeterli miktarda besinin beyne transferini sağlar. Aslında su beynin fonksiyonlarını bir bütün olarak hızlandırır. Su azlığında beyin daha yavaş çalışır. Bu durum tabii ki bellek için de geçerlidir. Susuz beyin, beynin kapasitesini etkileyen bir hormon olan kortizol üretimini teşvik eder. Bu hormon da beynin daha basit ve içgüdüsel hareket etmesini sağlayan adrenalin adlı hormonu kan dolaşımında aktive eder. Sonuç olarak beyin fonksiyonları ve bellek negatif yönde etkilenir. Ayrıca beslenmenizde;
- Selenyum kaynağı kuru yemişleri
- Susam aminoasit bakımından zengindir, kan akışını hızlandırır. Salatalarınıza ve yiyeceklerinize susam ekleyebilirsiniz.
- Koyu mavi yemişler hafızanızı negatif etkilerden koruyan “flavonoids” içerir. Beyin hücrelerini güçlendirir. Taze olanlarını tüketin ve tatlandırılmamış olarak tüketin. Kaymaksız yoğurt ve mısır gevreği ekleyerek de yiyebilirsiniz.
Enerji için mercimek
Lif ve protein bakımından zengin yiyecek mercimek, enerji kaynağıdır. Mercimek iyi bir B vitamini, hücrelere oksijen taşınmasın yardımcı olan demir kaynağıdır. Çorba ve yemek olarak tüketebilirsiniz. Lif bakımından zengin karbonhidratlar yulaf Çavdarlı gıdalar karbonhidrat ve bol B vitamini içerir. Glikoz yavaş çözülürken beyne gerekli olan enerji gider. Enerji açısından tatlı gıdalardan çok daha uzun sürede etkili olur.
Kıvırcık lahana: Magnezyum kalsiyum sodyum içerir. Beyne yeterli enerjiyi sağlar ve stresten korur
Süt:
Kalsiyum ve yağ asidi içerir. Beynin daha hızlı çalışmasını sağlar
Muz:
Beynin yeterli şekilde çalışması için B vitamini içerir,serotonin için yararlıdır.
Kahve:
Kan damarlarını genişleterek besleyici maddelerin daha hızlı beyne etki etmesini sağlar. Dikkat sağlamaktadır. Yorgunluk hissini yok eder. Ancak günde üç fincandan fazla kahve içmeyin yoksa kahvenin olumlu etkisini yok eder
Balık:
Bol iyot içerir ve tiroit hormonu olan thyroxini harekete geçirir
Ceviz/fındık:
Önemli aminoasitler olarak bilinen Triptophan ve Isoleucin içerir. İnsanın kendini zihinsel ve psikolojik olarak daha iyi hissetmesini sağlmaktadır.
Nar:
Kırmızı şarap ve yeşil çayda bulunandan daha çok antioksidan içerir. Bu sebeple araştırmalarda cilt prostat ve akciğer kanseri hücrelerini engeller. Nar suyu beyin deformasyonunu önler ve Alzheimer’a karşı koruyucudur. Fareler üzerinde yapılan araştırmalarda nar suyu içenlerin labirent testini daha kolay başardıkları belirlenmiştir. Özellikle diabet hastaları üzerinde yapılan araştırmalarda düzenli olarak nar suyu içmek kötü kolesterolü önler. Damarları güçlendirir.
Arpa:
Buğday yulaf gibi arpa da yüksel lif içerir. İşlenmiş unda da vardır. Bu tür besinlerin kötü kolesterolü % 17,4 oranında düşürür. Beslenme listelerine arpa eklenen kişilerde kandaki yağ oranının azmadığı da bilinmektedir. Bunun yanı sıra kandaki şeker ve insülin oranını düşürür. Bu nedenle arpa Tip 2 diyabet hastalarına öneriliyor.
Kızılcık:
Kızılcık oldukça yüksek antioksidan içerir. Kanser türlerinden idrar yolu enfeksiyonundan korur hatta dişetini güçlendirir. Kızılcık suyu enfeksiyona neden olan bakterileri E.cali’yi yok eder. Her gün kızılcık suyu içmek de çarpıntıyı önleyerek damarların daha esnek ve güçlü hale gelmesini sağlıyor.
Brokoli:
Haftada üç gün brokoli yemek en az 20 farklı rahatsızlığı önler. Vücutta bulunan kanser hücrelerinin büyümesini önler veya onları yok eder. Yarım kâse brokoli yüksek kolesterolü düşürüyor kalbinizi korur. Gözün retina hücrelerinin güneşin UV ışınlarından zarar görmesini önler.
Kefir:
Bir çeşit bakterinin süte karıştırılmasıyla hazırlanan kefir yüksek seviyede kalsiyum içerir. Araştırmalarda kefirin yiyecek alerjilerine karşı bağışıklığı güçlendirdiği 50 yaş üzeri kadınları akciğer kanseri riskinden koruduğu ve yüksek laktoz seviyesi sebebiyle laktoz seviyesi düşük kişiler için de faydalı olduğu belirtiliyor.
B vitaminleri:
B grubu vitaminler, beyni strese karşı korur, fiziksel ve zihinsel sağlığı etkiler. Yeterli oranda alındıkları takdirde yoğunlaşma, öğrenme ve hafıza gücünde olumlu etkiler sağlar. B vitaminlerinin eksikliği hafıza ve zekâ performansının zayıflamasına neden olur.B12 vitamini hafızayı ve konsantrasyonu geliştirmeye yardım eder. B12 vitamini sinir sisteminin sağlıklı çalışması için çok önemlidir. Eksikliği hemen fark edilip düzeltilemezse sinir siteminde geri dönüşümsüz hasar oluşturabilmektedir.
