Balık popülasyonunun korunması amacı ile önlem olarak her yıl belirli dönemlerde uygulanan av yasağının sonuna geldik. Balıkçılar denize açıldı, sezonun ilk ağları ay başında denize atıldı, bol palamut, hamsi, istavrit yakalamayı bekliyorlar. Bu yazının konusunu balıklara ayırdık.
Yaşınız ne olursa olsun sağlıklı yaşamak istiyorsanız balık tüketmelisiniz. Yediğimiz besinler içerisindeki en iyi protein kaynakları; hayvansal besinlerdir. Balık da özellikle iyi bir protein kaynağıdır. Balık; vitamin A ve D, fosfor, magnezyum, selenyum, çinko ve iyot olmak üzere yüksek kaliteli protein, vitamin ve mineral sağlar. Balık; demir ve çinko gibi vücut için çok önemli olan iki mineralden de son derece zengindir. Özellikle büyüme ve gelişme çağındaki çocuklar ve kadınlar için balık, yararlı bir besindir.
Balık yemek ne sağlar?
Vücut direncini arttırır, kolesterolü düşürür, kalp damar sistemini destekler, enfeksiyonlara karşı korur, beyin ve hücrelerin gelişimine katkıda bulunur, yaşlanmayı geciktirir hatta depresyona karşı mutluluk duygusunu arttırır.
Balık etinin özellikleri
Protein miktarı, balık türleri arasında büyük farklılık göstermez ancak yağ miktarları arasında büyük farklılıklar vardır. Bu nedenle balıkların enerji değerleri, bileşimlerinde bulunan yağ miktarına göre değişir; yağlı balıkların enerji değerleri yağsız balıklara oranla daha yüksektir. Sadece balık türüne göre değil, aynı balık türü içinde mevsimsel koşullar, beslenme özellikleri, suyun tuz oranı ve diğer çeşitli faktörler balık etinin içerdiği yağ miktarını etkiler. Genellikle, beyaz etli balıkların yağ oranları daha az, daha koyu renkte olan balıklarda yağ oranı fazladır. Et ürünlerine göre çok daha hızlı sindirilirler.
Haftada iki kez balık tüketmenizi öneriyorum
Bütün balıklar sağlığınız için yararlıdır. Fakat özellikle içeriğinde Omega-3 bulunduran somon, ton, sardalya, alabalık, uskumru, hamsi ve istavrit gibi yağlı balıklar daha da yararlıdır.
Balıkta herkes için yararlı olan A ve D vitaminlerinden bol miktarda bulunmaktadır: Vücudun bağışıklık sisteminin güçlendirilmesinde önemli rolü olan A vitamini ile kemik sağlığı ve gelişiminde görevli olan D vitamini içerir.
Kalp-damar hastalığı risklerine karşı korur
Vücudumuzdaki tüm hücre zarlarının yapısı yağ asitlerinden oluşuyor. Bu yağ asitlerinin büyük çoğunluğu ise Omega-3 yağ asitleridir. Damarlarda sertleşme ve arterlerde tıkanmaya sebep olan yüksek kolesterol seviyesi, kalp damarlarının bloke olduğu durumlarda kalp krizini tetikleyebiliyor. Omega-3 yağ asitleri EPA ve DHA ise trigliserid seviyesini düşürerek kolesterol birikimini önlemeye yardımcı oluyor.
Kemikler için yararlıdır
Ton, sardalya gibi konserve balıklar ve yumuşacık kılçıklarıyla beraber yenilebilecek küçük balıklar ise kalsiyum ve fosfor için iyi birer kaynaktır. Bundan dolayı, kemik erimesi sorunu yaşayan ve menopoz dönemindeki kadınların balık etini fazla tüketmeleri gerekiyor.
Zekâ gelişiminde balığın katkısı
Özellikle çocuklarda zekâyı geliştirici özelliği bakımından da önemli bir besindir. Omega-3 yağ asitleri; çocukların büyümesi, beynin gelişmesi için son derece gerekli yağ asitleridir.
Balık yemek ekonomiktir
Bazı balıklar pahalıdır. Fakat 3 tarafı denizlerle çevrili bir coğrafyada yaşadığımız için ucuz balık da bulunmaktadır. Mevsimlerinde bollaşan balıklar, etlere nazaran daha ucuzdur.
Yağ oranı az, kalorisi düşüktür
İçinde sağlık için önemli olan Omega-3 yağı bulunmasına karşın balıklar, kırmızı ete oranla daha az yağlıdır. Balıklarda kalori daha düşüktür (fazla yağlı balıklar hariç) ve kilo aldırmaz. Balıkların sindirimi çok daha kolaydır.
Balığın tazesini satın alın
Balık, zehirleme riski olan bir besindir ve saklama koşullarına dikkat etmek gerekir.
Balığın tazeliği;
- Gözlerinin parlak ve lekesiz oluşundan
- Solungaçlarının kırmızı ve pembe oluşundan
- Pul ve yüzgeçlerinin diri oluşundan
- Kaslarının sert ve esnek oluşundan
- Balığın üzerine parmağınızla bastırdığınızda çukurluğunun hemen düzelmesinden
- Kötü kokmamasından anlaşılmaktadır.
Nasıl pişirilmeli?
Balıktan istenen faydanın sağlanabilmesi için pişirilmesine de dikkat etmek gerekir. En sağlıklı balık pişirme yöntemleri ızgara, yağsız veya az yağlı tavada pişirme ve fırında buğulama yöntemleridir. Yağda kızartıldığı zaman kolesterol ve yağ oranı artar. Özellikle buğulama pişirilen balıklara defne yaprağı çok yakışır.
Porsiyon ölçüsü ne olmalı?
Balıktan çıkan fire, balığın özelliğine göre değişir. Fire; deri ve pullar, iç organlar, kılçıklar, kafa ve yüzgeçler gibi yenmeyen kısımlardır. Ortalama 150 gramlık bir ölçü, bir avucunuzun büyüklüğünde, kılçıksız, fileto olarak hazırlanmış bir balık için uygundur. Tane ile satılanlar için 200-250 g arası olanları bir porsiyon olarak kabul edebiliriz. Küçük, tane balıklar (hamsi, sardalya, gümüş balığı, istavrit vb.) 250-300 g arasında bir porsiyon olabilir. Balık dilimi: Yuvarlak, büyük balıkların 2-3 cm kalınlıkta dilimlere kesilerek porsiyon olarak servisidir; 180-200 g arası iyi bir ölçüdür.
Balığın yanında salata
Balıkta en az bulunan vitamin, C vitaminidir. Balık yanında yenilecek bol limonlu bir yeşil salata, bu açığı da lezzetli şekilde kapatan seçimdir.
Balıktan sonra tatlı yemek
Fosfor içeriği yüksek olan balığı yedikten sonra midede asit salgısı dengesi bozulur, kan şekeri hafif düşme eğiliminde olur ve canınız tatlı çekebilir. Ara sıra olmak kaydı ile geleneksel yöntemlerle hazırlanmış, glikoz şurubu içermeyen tahin helvasından bir lokum büyüklüğünde yiyebilirsiniz.
Balık yerken bu riskleri unutmayın
Hamileler ve çocuklar için cıva oranı yüksek balıkları ve suşi gibi çiğ balıkla hazırlanmış yiyecekleri tüketmenin sakıncalı olduğunu göz önünde bulundurmak gerekir.
Balık tutmak iyi bir hobi
Balık tutmak; temiz havada yapılan, sağlığınız ve stresiniz için çok uygun bir hobidir.